Γιάννης Ανδρουλάκης

Η ιστορία των browsers (Σελίδα 2η)

Εάν ανοίξετε το παράθυρο Help/About του Internet Explorer ακόμη και σήμερα, θα αντικρίσετε το μήνυμα:

Based on NCSA Mosaic. NCSA Mosaic(TM); was developed at the National Center for Supercomputing Applications at the University of Illinois at Urbana-Champaign.

Ποιος είναι ο Mosaic και πως κατάφερε να τρυπώσει στον κώδικα της Microsoft; Η ιστορία του θρυλικού πλέον browser ξεκινά το 1992, όταν ο 21χρονος Marc Andreessen δοκίμασε για πρώτη φορά τον ViolaWWW και αργότερα τον Midas. Ο νεαρός φοιτητής του τμήματος NCSA στο Πανεπιστήμιο του Illinois ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με την ιδέα του Παγκόσμιου Ιστού, ώστε αποφάσισε να προχωρήσει στην ανάπτυξη ενός νέου browser για το Unix, σε συνεργασία με τον συμφοιτητή του Eric Bina. Τους δύο προγραμματιστές πλαισίωσαν αργότερα και άλλοι φοιτητές του NCSA, που ανέλαβαν τη μεταφορά του λογισμικού σε Macintosh και PC, ενώ κατά το ίδιο χρονικό διάστημα ο Tom Bruce εργαζόταν πάνω στον δικό του browser με την ονομασία Cell για προσωπικούς υπολογιστές.

Ο Marc Andreessen (προφέρεται Άντρισεν) και ο Eric Bina αποφάσισαν να μην βασιστούν στον κώδικα των υφιστάμενων browsers, αλλά να αναπτύξουν το δικό τους πρόγραμμα εκ του μηδενός, ενσωματώνοντας σε αυτό όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θεωρούσαν απαραίτητα. Η πρώτη alpha version του Mosaic ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1993, ακολουθούμενη από την πρώτη beta version δύο μήνες αργότερα, ενώ τον Απρίλιο του 1993 οι δύο φοιτητές αποφάσισαν να διαθέσουν το πρόγραμμά τους δωρεάν μέσω του Internet. Ο νέος browser ενσωμάτωνε μία σειρά από εντυπωσιακές καινοτομίες, όπως τη δυνατότητα προβολής εικόνων στο ίδιο παράθυρο με την αντίστοιχη ιστοσελίδα, γεγονός που οδήγησε στην κατασκευή καλαίσθητων δικτυακών τόπων που προσέλκυαν ολοένα περισσότερους χρήστες στον Παγκόσμιο Ιστό. Μέσα σε 6 μόλις μήνες, ένα εκατομμύριο άνθρωποι κατέβασαν και άρχισαν να χρησιμοποιούν το πρόγραμμα, ενώ μέχρι το τέλος του 1993 η επιτυχία του είχε λάβει πρωτόγνωρες διαστάσεις.

Η κυριότερη διαφορά του Mosaic σε σχέση με τους «ανταγωνιστές» του, ήταν η επιθυμία των προγραμματιστών του να δημιουργήσουν έναν browser που θα ήταν εύκολος στην εγκατάσταση, αλλά και στη χρήση. Στην επίτευξη αυτού του στόχου συνέβαλε και η απόφαση των δύο φοιτητών να παράσχουν υποστήριξη προς τους χρήστες του προγράμματος, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν και προχωρώντας στη διόρθωσή τους με κάθε νέα έκδοση. Σε αντίθεση με τη στρατηγική αυτή, οι υπόλοιποι browsers έριξαν το βάρος τους στην ενσωμάτωση προηγμένων χαρακτηριστικών, όπως ο ViolaWWW που παρείχε υποστήριξη για applets και animations από τις πρώτες κιόλας εκδόσεις του.

Εν τω μεταξύ, ο Marc Andreessen εγκατέλειψε το NCSA και με την οικονομική βοήθεια του Jim Clark ίδρυσε την εταιρεία Mosaic Communications Co., προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί τη φήμη του προγράμματος. Η κίνηση αυτή δεν διέφυγε της προσοχής του Πανεπιστημίου του Illinois, με αποτέλεσμα η εταιρεία να μετονομαστεί σε Netscape Communications Co. και να ξεκινήσει την παραγωγή του ομώνυμου browser εντός του 1994.

Netscape vs Microsoft

Στα μέσα του 1993, η Microsoft προσπαθούσε να ανακαλύψει με ποιον τρόπο η Apple θα μπορούσε να αμφισβητήσει μελλοντικά την κυριαρχία της. Μετά από μία σειρά συζητήσεων, ο Brad Silverberg που αργότερα τέθηκε επικεφαλής της στρατηγικής της Microsoft για τον Internet Explorer και τα Windows 95, εξέφρασε την άποψη ότι ο μόνος τρόπος για να απειλήσει η Apple την εταιρεία ήταν εάν κατάφερνε να κυριαρχήσει στο Internet. Ο συλλογισμός του ήταν σωστός, όμως οι φόβοι του στρέφονταν προς λάθος κατεύθυνση. Δύο χρόνια αργότερα η Netscape θα ταυτιζόταν με τον Παγκόσμιο Ιστό στη συνείδηση εκατομμυρίων χρηστών, αποσπώντας μερίδια αγοράς που προσέγγιζαν το απόλυτο 100%. Ο κίνδυνος που αντιμετώπιζε η Microsoft να χάσει το τρένο της τεχνολογικής εξέλιξης ήταν πλέον ορατός, κάτι που δεν διέφυγε της αντίληψης του Bill Gates. Με το περίφημο πλέον εσωτερικό του υπόμνημα με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Internet tidal wave", ο τότε πρόεδρος της εταιρείας έστρεψε τη στρατηγική της Microsoft προς τον Παγκόσμιο Ιστό, δίνοντας το έναυσμα για την απαρχή ενός ανελέητου πολέμου μεταξύ των δύο εταιρειών.

Η ιστορία από εδώ και εμπρός είναι λίγο πολύ γνωστή, αφού μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η Microsoft και η Netscape έριξαν όλο το βάρος τους στην ανάπτυξη των αντίστοιχων προϊόντων τους, με στόχο την τελική επικράτηση έναντι του αντιπάλου. Οι νέες εκδόσεις των browser που ανέπτυσσαν διαδέχονταν η μία την άλλη με καταιγιστικούς ρυθμούς, προσθέτοντας νέα χαρακτηριστικά, αυξάνοντας τη σταθερότητα και απλοποιώντας το user interface. Η νίκη της Microsoft επιτεύχθηκε μετά από δεκάδες νέες εκδόσεις του Internet Explorer, 100 εκατομμύρια δολάρια κόστος ανάπτυξης και τη δαπάνη ανάλογου ποσού για την αντιμετώπιση των κατηγοριών για αντιμονοπωλιακές τακτικές. Παρά το υψηλό κόστος, η εταιρεία επικράτησε απόλυτα και σήμερα απολαμβάνει μερίδια αγοράς της τάξεως του 95%.

Το μονοπώλιο της Microsoft στα λειτουργικά συστήματα και η απόφασή της να ενσωματώσει τον Internet Explorer στα Windows ήταν οι δύο κυριότεροι παράγοντες επιτυχίας της εταιρείας. Σε αυτούς θα πρέπει να προσθέσουμε και την εντυπωσιακή στροφή σε επίπεδο στρατηγικής, που πραγματοποιήθηκε κυριολεκτικά εν μία νυκτή. Όταν ο Mosaic κυκλοφόρησε το 1993, ελάχιστοι υπάλληλοι της Microsoft εργαζόντουσαν σε κάποιο ανάλογο πρόγραμμα, όμως ένα χρόνο αργότερα, όταν η Netscape κυκλοφόρησε τον Navigator, η εταιρεία αγόρασε τα πνευματικά δικαιώματα του Mosaic από την εταιρεία Spyglass και μέσα σε ελάχιστο χρόνο ανέπτυξε την πρώτη έκδοση του Internet Explorer. Η Spyglass ιδρύθηκε από το NCSA με στόχο την κατασκευή browsers για φορητές κυρίως υπολογιστικές πλατφόρμες, όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα PDA, που βασίζονταν στον κώδικα του Mosaic. Τον Δεκέμβριο του 1995, η Microsoft ανακοίνωσε επίσημα τη στρατηγική της για το Internet και δήλωσε ότι όλες οι μελλοντικές εκδόσεις του Internet Explorer θα διατίθενται δωρεάν. Η προγραμματιστική ομάδα που εργαζόταν για την ανάπτυξή του αυξήθηκε από 10 άτομα το 1995, σε 100 το 1996 όταν κυκλοφόρησε η έκδοση 3.0, ενώ το 1999 είχε ήδη εκτοξευθεί σε περισσότερους από 1000 προγραμματιστές.

Παρά τη δικαστική δίωξη που ασκήθηκε εναντίον της εταιρείας από το αμερικανικό υπουργείο δικαιοσύνης, η οποία συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, το μερίδιο αγορά του κύριου αντιπάλου της Microsoft, της Netscape, συρρικνώθηκε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Το Νοέμβριο του 1998 η εταιρεία πουλήθηκε έναντι 4,2 δις. δολαρίων στην AOL, ενώ αποφάσισε να διαθέσει δωρεάν τον κώδικα του προϊόντος της στην κοινότητα open source. Ο πόλεμος των browsers είχε τελειώσει και ο ρυθμός εμφάνισης νέων εκδόσεων μειώθηκε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Ουσιαστικά, η εξέλιξη του browser σχεδόν σταμάτησε με την κυκλοφορία του Internet Explorer 4.0, αφού οι επόμενες εκδόσεις περιελάμβαναν ελάχιστες εμφανείς τουλάχιστον αλλαγές.

Το παρόν και το μέλλον

Το καλοκαίρι του 2002, η κοινότητα ανοικτού λογισμικού σε συνεργασία με επαγγελματίες προγραμματιστές της AOL κυκλοφόρησε την πρώτη έκδοση του Mozilla που βασιζόταν στον κώδικα της Netscape. Στην πραγματικότητα, ο κώδικάς του είχε ανανεωθεί ριζικά, γεγονός που εξηγούσε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τα τέσσερα ολόκληρα χρόνια ανάπτυξης που απαιτήθηκαν. Ο νέος browser που χρωστά την ονομασία του στον Mosaic και στο μυθικό τέρας Gozilla, περιελάμβανε μία σειρά από εντυπωσιακές καινοτομίες που απέδειξαν τις τεχνολογική υστέρηση του Internet Explorer. Σε αντίθεση με όσα ισχυρίζονταν οι υπεύθυνοι της Microsoft, οι σύγχρονοι browsers είχαν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης και η κοινότητα open source το απέδειξε. Με δεδομένο ότι ο κώδικας του Mozilla διατίθεται ελεύθερα, δεν άργησαν να εμφανιστούν νέα προϊόντα με έμφαση στην ταχύτητα ή σε άλλα χρήσιμα χαρακτηριστικά που βασίζονται σε αυτόν. Οι K-Meleon, Camino και Phoenix για Windows, οι Galeon και Epiphany για το GNOME (GNU Network Object Model Environment) και τρεις νεότεροι browsers για Macintosh, αποτελούν ορισμένα μόνο από τα προϊόντα που αναπτύχθηκαν με βάση το Mozilla.

Παράλληλα, άλλες εταιρείες έριξαν το βάρος του στην ανάπτυξη browsers για φορητές ηλεκτρονικές συσκευές, όπως η Νορβηγική Opera Software που παράγει τον ομώνυμο browser, αλλά και οι Access, InterNiche Technologies, Fusion, NexGen Software, NetClue, Openwave και QNX. Η συγκεκριμένη αγορά μόλις τώρα αρχίζει να αναπτύσσεται, αφού η πρόσβαση στο Internet αρχίζει να γίνεται κοινός τόπος για όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, οποιουδήποτε μεγέθους και επεξεργαστικής ισχύος. Οι εξελίξεις αυτές ταράζουν τα λιμνάζοντα νερά του χώρου και σίγουρα ανησυχούν τη Microsoft, ενώ σε κάθε περίπτωση πιέζουν την εταιρεία να βελτιώσει το δικό της προϊόν, διαδικασία που ωφελεί κυρίως τους καταναλωτές.

Στο μέλλον οι εξελίξεις ενδεχομένως να κινηθούν προς μία εντελώς νέα κατεύθυνση, αφού παρατηρείται μία στροφή στις προτιμήσεις των χρηστών. Τα μεγάλα, ολοκληρωμένα προγράμματα δίνουν τη θέση τους σε μικρότερες εφαρμογές που προσφέρουν μεγαλύτερη ταχύτητα, ευχρηστία και επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στην πρωταρχική λειτουργία των browsers… στην ανάγνωση σελίδων HTML. Με απλά λόγια, οι καταναλωτές συνειδητοποιούν ότι το Internet δεν ταυτίζεται με τον Παγκόσμιο Ιστό και αναζητούν ξεχωριστά εργαλεία για κάθε ανάγκη τους. Μία εφαρμογή θα αναλάβει τη διαχείριση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (E-mail client), μία άλλη θα αναλάβει τη real-time επικοινωνία (Instant Messaging) και μία τρίτη την προβολή ιστοσελίδων (browser), ενω για πιο εξειδικευμένες λειτουργίες θα απαιτηθούν νέες τεχνολογίες και εργαλεία όπως το Flash. Στην πραγματικότητα, οι εταιρείες έχουν ήδη αντιληφθεί τις νέες ανάγκες και έχουν προχωρήσει στο διαχωρισμό των προϊόντων τους. Ενώ στο παρελθόν οι μάχη μεταξύ της Microsoft και της Netscape επικεντρώθηκε στην κατασκευή της καλύτερης all-in-one εφαρμογής, σήμερα τα αντίστοιχα προϊόντα διαλύθηκαν στα εξ ών συνετέθη, ξεφεύγοντας από το ρόλο του πολυεργαλείου.