Η ανάπτυξη του λογισμικού που χρησιμοποιούμε καθημερινά στους υπoλογιστές μας αποτελεί μία μακροχρόνια και επίπονη διαδικασία. Για την ολοκλήρωσή της απαιτείται η συνδυασμένη προσπάθεια μιας μικρότερης ή μεγαλύτερης ομάδας προγραμματιστών, που επί μακρό χρονικό διάστημα συγγράφουν κώδικα και ελέγχουν τα αποτελέσματά του. Κι όμως, στη συνείδηση των περισσότερων καταναλωτών το τελικό προϊόν θεωρείται περίπου ως δεδομένο, χωρίς κανένας να ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή του και παραμένουν, συνήθως, αφανείς ήρωες πίσω από την απρόσωπη εταιρεία που κυκλοφορεί το προϊόν της εργασίας τους.
Σε αντίθεση, όμως, με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, οι προγραμματιστές δεν είναι τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από απλούς εργαζόμενους. Καθένας απ' αυτούς διαθέτει τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα, αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα και έχει τις ίδιες ανάγκες με όλους του υπόλοιπους συνανθρώπους μας. Δύο από τις ανάγκες αυτές, που είναι έμφυτες σε οποιονδήποτε άνθρωπο, είναι η αναγνώριση της εργασίας και η ανάγκη για ξεκούραση και διασκέδαση ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Φανταστείτε τους προγραμματιστές που έχουν αναλάβει την ανάπτυξη κάποιας εφαρμογής, καθώς εργάζονται μπροστά στους υπολογιστές τους. Πιστεύετε ότι η προσοχή τους παραμένει εστιασμένη καθ' όλη τη διάρκεια της εργασίας τους χωρίς να παρεκκλίνουν καθόλου από τον αντικειμενικό στόχο τους; Η απάντηση, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, είναι αρνητική, αφού όπως και κάθε άλλος άνθρωπος, έχουν ανάγκη για συχνά διαλείμματα ξεκούρασης και διασκέδασης. Για τη συγκεκριμένη κατηγορία επαγγελματιών, διασκέδαση αποτελεί η προσθήκη ορισμένων κρυφών γραμμών κώδικα, την ύπαρξη των οποίων μοναχά οι ίδιοι γνωρίζουν και οι οποίες εκτελούν κάποια απλή αλλά συγκεκριμένη ενέργεια. Το μικρό αυτό κομμάτι κώδικα ονομάζεται "Πασχαλινό αυγό" (easter egg) και πρόκειται για ολιγάριθμες εντολές που βρίσκονται καλά κρυμμένες σε ολοκληρωμένες εμπορικές εφαρμογές. Η ακριβής τοποθεσία που βρίσκονται καθώς και ο τρόπος με τον οποίο ενεργοποιούνται δεν δημοσιεύονται, αλλά αντίθετα παραμένουν κτήμα του προγραμματιστή ή των προγραμματιστών που τις προσέθεσαν. Για να φανερωθούν τα λεγόμενα easter eggs, θα πρέπει είτε οι ίδιοι να τα αποκαλύψουν είτε κάποιος χρήστης να εκτελέσει άθελά του τη σωστή ακολουθία ενεργοποίησής τους.
Στη σημερινή εποχή, η εισαγωγή των κρυφών αυτών εντολών αποτελεί μία ευρέως διαδεδομένη πρακτική, ενώ χιλιάδες τίτλοι λογισμικού κρύβουν βαθιά μέσα στον κώδικά τους ένα ή περισσότερα "Πασχαλινά αυγά". Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο υπολογιστής σας είναι εξοπλισμένος με λογισμικό που διαθέτει ορισμένες εκπλήξεις αυτού του είδους, οι οποίες αναμένουν τη στιγμή που θα τις ανακαλύψετε. Καθεμία απ' αυτές μπορεί να εμφανίζει ένα μικρό μήνυμα ή κάποια εικόνα, ενώ ορισμένες περισσότερο εξελιγμένες περιέχουν ολόκληρα παιχνίδια με γραφικά, κίνηση και ήχο! Σε αρκετές ακόμα περιπτώσεις εμφανίζονται διάφορα ευφυολογήματα που εκφράζουν τη σκέψη του δημιουργού τους, ενώ άλλες φορές περιλαμβάνουν σκωπτικά σχόλια για τους ανταγωνιστές και τα προϊόντα τους.
Σε γενικές γραμμές, οι προγραμματιστές φροντίζουν ώστε να μην κατακλύζουν τις εφαρμογές που αναπτύσσουν με κρυφά κομμάτια κώδικα, αφού κάτι τέτοιο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην αξιοπιστία και στην ταχύτητα του προϊόντος. Γνωρίζουν ότι οι καταναλωτές θα διαμαρτύρονταν αν ανακάλυπταν ότι οι εντολές αυτές μειώνουν τις επιδόσεις του συστήματός τους, γι' αυτό στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων τα "Πασχαλινά αυγά" αποτελούνται από απλές εικόνες και κείμενο.
ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Τα Εaster eggs δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο, αφού η πρώτη εμφάνισή τους χρονολογείται ήδη από τη δεκαετία του 1970. Παρ' όλο που κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πότε δημιουργήθηκε το πρώτο "Πασχαλινό αυγό", μία από τις πρώτες καταγεγραμμένες εμφανίσεις έγινε το 1977, στις κασέτες (cartridges) της δημοφιλούς κονσόλας παιχνιδιών Atari 2600 Game System. Τα πρώτα μοντέλα Macintοsh (Apple) και Amiga (Cοmmοdοre), επίσης, περιελάμβαναν ορισμένα "Πασχαλινά αυγά", κρυμμένα καλά στο λογισμικό συστήματος που περιελάμβαναν. Κατά άλλους, το φαινόμενο έχει τις ρίζες του στις αρχές της δεκαετίας του 1970, την εποχή που το Unix κυριαρχούσε. Κατά τη χρονική εκείνη περίοδο ο χειρισμός των υπολογιστών γινόταν εξ ολοκλήρου μέσω μίας γραμμής εντολών, ενώ πολλές φορές, εκκινώντας κάποια προγράμματα με συγκεκριμένες, κρυφές παραμέτρους, εμφανίζονταν ποικίλα μηνύματα προς τους χρήστες. Καθώς η τεχνολογία εξελισσόταν, η πρακτική πέρασε στα Windows και στα υπόλοιπα λειτουργικά συστήματα που μεταξύ άλλων ενσωμάτωναν και ένα γραφικό περιβάλλον. Οι νέες δυνατότητες που προσέφεραν επέτρεψαν στους προγραμματιστές να εξελίξουν τον κρυφό κώδικά τους, προσθέτοντας γραφικά και μουσική.
Η πολιτική των εταιρειών έναντι του φαινομένου ποικίλλει, αφού πολλές απ' αυτές ελέγχουν εξονυχιστικά τα προϊόντα τους για τυχόν Easter eggs και λαμβάνουν μέτρα εναντίον των προγραμματιστών που τα εισάγουν. Ανάμεσά τους βρίσκεται η εταιρεία Ιntuit αλλά και ο δημιουργός του δημοφιλούς εργαλείου WinZip (Νicο Mak), που υποστηρίζουν ότι είναι προτιμότερο να απασχολούνται με τη διόρθωση τυχόν σφαλμάτων παρά να χάνουν χρόνο με την εισαγωγή "Πασχαλινών αυγών" στον κώδικα. Αντίθετα, ο Bill Gates σε μία συνέντευξή του στους "Νew Yοrk Times" εμφανίστηκε ενημερωμένος για την παρουσία Easter Εggs στα προϊόντα της εταιρείας του, ωστόσο, δήλωσε ότι κάτι τέτοιο δεν τον απασχολεί εφόσον πρόκειται για κάποιες οθόνες τίτλων (credits) που δεν βαραίνουν το σύστημα του χρήστη και δεν προκαλούν προβλήματα στη διαδικασία ανάπτυξης.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ; Αν και προς το παρόν έχουμε αναφερθεί μόνο σε "Πασχαλινά αυγά" που βρίσκονται στο sοftware, είτε πρόκειται για κάποιο λειτουργικό σύστημα είτε για οποιαδήποτε εφαρμογή, τα Easter eggs δεν περιορίζονται σε γραμμές κώδικα, αφού σε αρκετές περιπτώσεις ολόκληρα κομμάτια hardware κρύβουν εκπλήξεις για τους ιδιοκτήτες τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το φαινόμενο παίρνει τη μορφή κάποιων μηνυμάτων που είναι κρυμμένα σε μια πλακέτα του υλικού, ενώ έχει αναφερθεί ακόμη και η ύπαρξη υπογραφών από τους σχεδιαστές του προϊόντος που έχουν χαραχθεί σε κάποιο σημείο εύκολα προσβάσιμο. Όπως είναι φυσικό, αυτή η κατηγορία "Πασχαλινών αυγών" είναι συνήθως γνωστή στις εταιρείες κατασκευής του αντίστοιχου υλικού, αφού οι έλεγχοι είναι εξονυχιστικοί και η δυνατότητα αυθαιρεσίας εξαιρετικά περιορισμένη.
Οι κρυφές λειτουργίες και τα μηνύματα έχουν λάβει τον τελευταίο καιρό μορφή χιονοστιβάδας, ενώ το φαινόμενο έχει επεκταθεί ακόμη και στο Internet. Στο Διαδίκτυο δύο είνο οι δημοφιλέστερες κατηγορίες Easter eggs: ο κρυφές ιστοσελίδες που αποκαλύπτονται αφού ο χρήστης εκτελέσει μία προκαθορισμένη ακολουθία ενεργειών, αλλά και οι λεγόμενες σελίδες 404 που προβάλλονται όταν ο χρήστης πληκτρολογήσει κάποιο λάθος URL. Ως προς την πρώτη κατηγορία πολλοί δικτυακοί τόποι περιλαμβάνουν κρυφό και πολλές φορές ενδιαφέρον υλικό (αποσπάσματα ταινιών, εικόνες και ήχους), ενώ άλλες φορές περιορίζονται σε κάποιες γραμμές κειμένου.
Οι ιστοσελίδες 404, αντίθετα, προσφέρουν ιδανικό χώρο για την καλλιτεχνική εξάσκηση των τμημάτων Web design και deνelopment πολλών εταιρειών. Για να εμφανίσετε τις οθόνες αυτές, δεν έχετε παρά να πληκτρολογήσετε κάποια λανθασμένη ηλεκτρονική διεύθυνση, όπως http://www.cgomag.gr/abcd.html. Παρ' όλο που το προκαθορισμένο μήνυμα είναι της μορφής "το URL που πληκτρολογήσατε είναι λανθασμένο, παρακαλώ ελέγξτε ξανά τη διεύθυνση", δεν είναι λίγα τα sites που ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα, ενσωματώνοντας έξυπνα μηνύματα, ποιήματα και εικόνες που προκαλούν γέλιο ή στρέφονται ακόμη και ενάντια στο χρήστη. Στο Ιnternet υπάρχουν πολλοί δικτυακοί τόποι που ασχολούνται με τη συλλογή πρωτότυπων σελίδων 404, μερικούς από τους οποίους παραθέτουμε στο σχετικό πίνακα.
Τέλος, μία εξαιρετικά διαδεδομένη κατηγορία "Πασχαλινών αυγών" που εμφανίστηκε τον τελευταίο καιρό αφορά σε ταινίες DVD. Πρόκειται κυρίως για αστεία ή σατιρικά αποσπάσματα που προέρχονται από τα διαλείμματα των ηθοποιών μεταξύ των γυρισμάτων ή αλλιώς σκηνές "back stage", όπως έχει επικρατήσει να ονομάζονται. Αν και οι προηγούμενες κατηγορίες Easter eggs διακρίνονται για την αθωότητά τους και την ανάγκη έκφρασης των δημιουργών τους, στα DVDs οι εκπλήξεις καθοδηγούνται από το τμήμα Marketing των εταιρειών παραγωγής, αφού προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες έμμεσης διαφήμισης και επομένως αυξημένων πωλήσεων. Σύμφωνα με τον Geoffrey Κleinman, ιδρυτή του δικτυακού τόπου DVDTalk.com, που αποτελεί χώρο συζητήσεων για τους απανταχού υποστηρικτές των DVDs, τα Easter eggs εισάγονται για να "υποχρεώσουν" τους καταναλωτές να ασχολούνται με αυτά, προκαλώντας έτσι συζητήσεις γύρω από τον τίτλο που τα ενσωματώνει. "Κάποιος χρήστης θα ξεκινήσει μία συζήτηση για ένα Easter egg που ανακάλυψε σε μία ταινία και σύντομα το θέμα της συζήτησης θα στραφεί προς το περιεχόμενό της".
ΔΕΙΤΕ ΣΤΟ INTERNET
http://www.dvdeastereggs.com/
http://www.eggheaven2000.com/
http://www.palmlite.com/egg.html
http://www.eggscentral.com